Lubawka. Zakłady Przemysłu Odzieżowe Watra. Ruiny i formy pamięci.
Kiedyś bawełniane imperium, kurator mody szarej Polski. Tętno miasta. Aorta Ludzi.
Teraz ruiny i tęsknota za WATRĄ.

Po 26 latach od upadłości WATRY Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „GRANICA” zainicjowało pierwsze spotkanie jej pracowników. „Śniadanie Mistrzyń” przygotowane zostało na ruinach dawnych zakładów we wrześniu 2019 roku. Były emocje, tańce, wspomnienia, maszyny do szycia i symboliczna produkcja. Powstał film „WATRA WRACA” dokumentujący pierwszy rok wspólnych spotkań oraz wystawa „Mistrzynie” składająca się ze współczesnych portretów dawnych pracownic. Od tego czasu powstaje archiwum społeczne pamiątek po WATRZE.
Tegoroczna „WATRA WRACA: NA Trzy zmiany” to próba zebrania i zarchiwizowania zasobów materialnych i niematerialnych WATRY. Jej potęgi, czasów, ludzi, ich historii i uczuć. To próba uchwycenia historii poprzez współdziałanie uczestniczek projektu i zaproszonych do niego artystów.
Z powodu pandemii warsztaty teatralne i chorograficzne prowadzone przez naszą edukatorkę teatralną, reżyserkę Małgorzatę Osiej, zostały przniesione do sieci. Efektem pracy jest etiuda filmowa „WATRA WRACA: Na Trzy Zmiany”, której internatowa premiera odbyła się 30 grudnia na stronie www.www.watrawraca.pl oraz w mediach społecznościowych.
Celem autorów projektu było zebranie, opracowanie i udostępnienie materiałów archiwalnych, jak również efektów prowadzonych działań warsztatowych . Strona internetowa www.watrawraca.pl jest miejscem pamięci o „WATRZE”, jej pracownikach, atmosferze tamtych czasów. WATRA to ogromny potencjał ludzki, a szczególnie kobiecy. Panie, które poznaliśmy to wybitne osoby. Wyjątkowe, otwarte i zaangażowane. „Planów mamy wiele, wielu Partnerów i przyjaciół WATRY. Są to działania na wiele lat. To podróż poprzez kreatywne spotkania ze wspomnieniami, sztuką, literaturą i muzyką. Ze współczesnością, z tu i teraz ”– mówią kuratorzy projektu.
W tym roku pogłębiliśmy współpracę z pracownią przemysłu mody Zespołu Szkół Rzemiosł Artystycznych im. Stanisława Wyspiańskiego w Jeleniej Górze, naszym partnerem strategicznym, szkołą łączącą tradycję z nowoczesnością, posiadającą niezwykłą pracownię krawiecką i otwartą, kreatywną kadrę pedagogiczną. Zaangażowaliśmy do współpracy wybitnych jeleniogórskich muzyków: Tomasza Gadzinę, Julią Gadzinę i Ignacego Gadzinę. W wielu lubawskich domach interpretowano teksty Tomasza Ważnego, które zostały ujęte w etiudzie filmowej „WATRA WRACA: Na Trzy Zmiany”. Za koncepcję artystyczną warsztatów oraz scenariusz utworu odpowiadała znana bardzo dobrze jeleniogórzanom fantastyczna aktorka Teatru im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze Małgorzata Osiej.

Wszystkie materiały audiowizualne dostępne są na stronie internetowej www.watrawraca.pl
Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego WATRA powstały w XIX wiecznym kompleksie niemieckich przędzalni, które po wojnie zostały przekształcone w polskie zakłady lniarskie „ODRA”. Infrastruktura zakładów obejmowała dziewiarnię, farbiarnię, drukarnię, wzorcownię i szwalnię. Zakład posiadał ogromne magazyny, kotłownię, straż pożarną, zaplecze mechaniczne, transportowe i biurowce. Na terenie WATRY działała przyzakładowa szkoła zawodowa. W latach działalności Zakładów do dyspozycji pracowników było także przedszkole „WATRA” i Klub „WATRA”. Zakłady były jednymi z największych w Polsce, eksportowały bieliznę do Związku Radzieckiego i USA. „WATRA” zapatrywała niezliczone ilości sklepów odzieżowych w Polsce i za granicą. W 1993 roku Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „WATRA” zostały zamknięte. W 2015 roku niemalże wszystkie historyczne zabudowania zostały całkowicie wyburzone przez prywatnego właściciela. Historia Watry się dopełniła.

Kuratorzy projektu: Iza Grauman, Maciej Pierzchała
Organizator: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „GRANICA”

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.
Partnerzy:
Otwarta Papiernia,
Zespół Szkół Rzemiosł Artystycznych im. Stanisława Wyspiańskiego w Jeleniej Górze,
Teatr im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze,
Dom Kultury w Lubawce,
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania KWIAT LNU.

Współpraca produkcyjna: Bożena Pełdiak, Monika Kosmala

W filmie „WATRA WRACA: Na Trzy Zmiany” udział wzięły:
Olga Biel,
Krystyna Dudczak,
Danuta Legutko,
Janina Pierzchała,
Danuta Szamborska,
Ewa Świło,
Danuta Wachnowicz,
Mirosława Wojcieszek,
Halina Wojcieszek.
Scenariusz i reżyseria: Małgorzata Osiej-Gadzina
Proza literacka: Tomasz Ważny
Realizacja zdjęć: Rafał Gieroń, Mateusz Cieciera
Montaż: Rafał Gieroń, Jakub Majchrzak
Wizualizacje: Jakub Majchrzak
Muzyka i dźwięk: Tomasz Gadzina
Współpraca: Julia i Ignacy Gadzina
W nagraniu wykorzystano fragmenty utworów Marii Janickiej oraz zdjęcia Romana Łuszczki
Oprawa graficzna: Magdalena Krejer

Źródło: www.watrawraca.pl / Macjej Pierzchała